وقت و نحوه خواندن نماز جعفر طیار

نماز جعفر طَیّار (نماز تسبیح یا نماز حَبْوه) از نمازهای مستحب و دارای فضیلت بسیاری است. آمرزش گناهان و برآورده شدن حاجات از آثار ذکر شده برای نماز جعفر طیار است. این نماز را پیامبراکرم(ص) به برادر حضرت علی(ع) تعلیم دادند. در این بخش از دین و مذهب نمناک، به فضیلت و آداب خواندن نماز جعفر طیار می پردازیم.

جعفر طیار که بود و نمازش از کجا آمده ؟

نماز تسبیح، نمازی است که پیامبر اکرم هنگام بازگشتِ جعفر بن ابی طالب از حبشه برای قدردانی از زحماتش، به عنوان هدیه به او آموزش داد؛ از این رو به نماز جعفر طیار مشهور شد. (من لا یحضره الفقیه، ج1، ص553؛ زاد المعاد، ص320-321)

جعفر طیار، پسر عموی پیامبر، برادر امام علی(ع) و از نخستین افرادی بود که به پیامبر ایمان آورده بود. (الاصابة، 1415ق، ج1، ص592)

او سرپرستی گروهی از مسلمانان را برعهده داشت که به دستور پیامبر از مکه به حبشه مهاجرت کرده بودند. (الطبقات الکبری، ج4، ص25-26)

این نماز بدین جهت که هدیه ای از جانب پیامبر(ص) به جعفر بود، نماز «حَبوَه» نیز گفته می شود. (من لا یحضره الفقیه، ج1، ص552)

بهترین وقت و زمان برای خواندن نماز جعفر طیار

بین علما مشهور این است که می توان نماز جعفر را به جای نوافل یومیه خواند و ثواب هر دو برای او ثابت است». (زادالمعاد، ص324)

این نماز را به حساب نوافل شبانه روزی می توان گذارد، یعنی نافله را به این طریق می توان به جا آورد. (تحریرالوسیله، ج1، ص245)

نماز جعفر طیار را می توان در هریک از اوقات شبانه روز خواند، اما بافضیلت ترین زمان برای خواندن نماز جعفر (طیار)، روز جمعه هنگام طلوع خورشید می باشد.

طریقه خواندن نماز جعفر طیار

نماز جعفر طیار چهار رکعت با دو تشهد و دو سلام است.

در رکعت اوّل پس از سوره «حمد»، سوره «زِلزال»

در رکعت دوّم بعد از سوره «حمد»، سوره «وَالْعادِیات»

در رکعت سوم پس از سوره «حمد»، سوره «إِذٰا جٰاءَ نَصْرُ اللّٰهِ»

در رکعت چهارم بعد از سوره «حمد» «یک بار» سوره «قُلْ هُوَ اللّٰهُ أَحَدٌ» خوانده می شود.

در هر رکعت پس از تمام شدن سوره «حمد» و سوره های ذکر شده، «پانزده مرتبه» گفته می شود:

سُبْحانَ اللّٰهِ، وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ، وَلا إِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ، وَاللّٰهُ أَکْبَرُ.

در رکوع نیز همین تسبیحات «ده مرتبه» و پس از برخاستن از رکوع «ده مرتبه» و در سجده اوّل «ده مرتبه» و پس از سر برداشتن از سجده «ده مرتبه» و در سجده دوم «ده مرتبه» و پس از سجده، پیش از برخاستن برای انجام رکعت دوم «ده مرتبه» خوانده می شود.

این ترتیب در هر رکعت باید به همین شکل رعایت شود تا مجموع تسبیحات به «سیصد مرتبه» برسد.

ذکر و دعای بعد نماز جعفر طیار

شیخ کلینی از ابو سعید مدائنی روایت کرده است امام صادق(ع) به من فرمود:

آیا نمی خواهی ذکری را به تو تعلیم دهم که آن را در نماز جعفر بخوانی؟ گفتم:آری می خواهم.

فرمود:هنگامی که در رکعت چهارم به آخرین سجده نماز رسیدی و از تسبیحات فارغ شدی بگو:

سُبْحانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّ وَالْوَقارَ، سُبْحانَ مَنْ تَعَطَّفَ بِالْمَجْدِ وَتَکَرَّمَ بِهِ،

سُبْحانَ مَنْ لَایَنْبَغِی التَّسْبِیحُ إِلّا لَهُ، سُبْحانَ مَنْ أَحْصیٰ کُلَّ شَیْءٍ عِلْمُهُ،

سُبْحانَ ذِی الْمَنِّ وَالنِّعَمِ، سُبْحانَ ذِی الْقُدْرَةِ وَالْکَرَمِ،

اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِمَعاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِکَ، وَمُنْتَهَی الرَّحْمَةِ مِنْ کِتابِکَ،

وَاسْمِکَ الْأَعْظَمِ وَکَلِماتِکَ التَّامَّةِ الَّتِی تَمَّتْ صِدْقاً وَعَدْلاً،

صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیْتِهِ، وَافْعَلْ بِی کَذا وَکَذا.

و بجای کلمه «کذا و کذا» حاجات خود را از خدا درخواست کند. (کلینی، الکافی، ج3، ص467)

علامه مجلسی در کتاب زاد المعاد از مفضل بن عمر از امام صادق(ع) دعایی را روایت کرده است که بعد از نماز جعفر در حال سجده برای برآورده شدن حاجات خوانده می شود.

ای مفضل هر گاه تو را حاجتی ضروری بوده باشد نماز جعفر را بجای آور، بعد این دعا را بخوان و حوائج خود را از خدا طلب کن که برآورده می شود انشاء الله تعالی.

پس از نماز دست ها را بلند کرده و خدا را اینگونه بخواند:

«یا رَبِّ یا رَبِّ یا رَبِّ…» تا نفس قطع شود،

«یا رَبّاهُ یا رَبّاهُ یا رَبّاهُ…» تا نفس قطع شود،

«رَبِّ رَبِّ رَبِّ…» تا نفس قطع شود،

«یا اَللّهُ یا اَللّهُ یا اَللّهُ…» تا نفس قطع شود،

«یا حَیُّ یا حَیُّ یا حَیُّ…» تا نفس قطع شود،

«یا رَحیمُ یا رَحیمُ یا رَحیمُ…» تا نفس قطع شود،

«یا رَحمانُ یا رَحمانُ یا رَحمانُ…» هفت مرتبه،

«یا اَرحَمَ الرّاحِمینَ» هفت مرتبه.

سپس بگوید:

اَللَّهُمَّ إِنِّی أَفْتَتِحُ الْقَوْلَ بِحَمْدِک، وَ أَنْطِقُ بِالثَّنَاءِ عَلَیک، وَ أُمَجِّدُک وَ لَا غَایةَ لِمَدْحِک،

وَ أُثْنِی عَلَیک وَ مَنْ یبْلُغُ غَایةَ ثَنَائِک وَ أَمَدَ مَجْدِک، وَ أَنَّی لِخَلِیقَتِک کنْهُ مَعْرِفَةِ مَجْدِک،

وَ ای زَمَنٍ لَمْ تَکنْ مَمْدُوحاً بِفَضْلِک، مَوْصُوفاً بِمَجْدِک عَوَّاداً عَلَی الْمُذْنِبِینَ بِحِلْمِک،

تَخَلَّفَ سُکانُ أَرْضِک عَنْ طَاعَتِک فَکنْتَ عَلَیهِمْ عَطُوفاً بِجُودِک،

جَوَاداً بِفَضْلِک عَوَّاداً بِکرَمِک، یا لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْمَنَّانُ ذُو الْجَلَالِ وَ الْإِکرَامِ (مجلسی، زاد المعاد، ص323)

شیخ طوسی برای برآورده شدن حاجت از امام صادق(ع) روایت کرده است:

روزهای چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه را روزه بدار و چون روز پنجشنبه به آخر رسد به ده مسکین، هر مسکینی یک مُدّ [به مقدار تقریبی 10 سیر] طعام صدقه بده؛ و در آغاز روز جمعه غسل کن و به محراب برو و نماز جناب جعفر را بخوان، آنگاه زانوها را برهنه ساز و بر زمین بگذار و بگو:

یَا مَنْ أَظْهَرَ الْجَمِیلَ، وَسَتَرَ الْقَبِیحَ، یَا مَنْ لَمْ یُؤاخِذْ بِالْجَرِیرَةِ،

وَلَمْ یَهْتِکِ السِّتْرَ، یَا عَظِیمَ الْعَفْوِ، یَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ، یَا وَاسِعَ الْمَغْفِرَةِ،

یَا بَاسِطَ الْیَدَیْنِ بِالرَّحْمَةِ، یَا صَاحِبَ کُلِّ نَجْوَیٰ، وَمُنْتَهَیٰ کُلِّ شَکْوَیٰ،

یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ، یَا کَرِیمَ الصَّفْحِ، یَا عَظِیمَ الْمَنِّ، یَا مُبْتَدِئاً بِالنِّعَمِ قَبْلَ اسْتِحْقاقِهَا؛

«ده مرتبه» یَا رَبَّاهْ یَا رَبَّاهْ یَا رَبَّاهْ،

«ده مرتبه» یا اللّهُ یا اللّهُ یا اللّهُ

«ده مرتبه» یا سیداهُ یا سیداهُ

«ده مرتبه» یا مولایاهُ، یا مولایاهُ

«ده مرتبه» یَا رَجَاءاهُ

«ده مرتبه» یَا غِیَاثَاهُ

«ده مرتبه» یَا غَایَةَ رَغْبَتَاهُ

«ده مرتبه» یَا رَحْمٰنُ

«ده مرتبه» یَا رَحِیمُ

«ده مرتبه» یَا مُعْطِیَ الْخَیْرَاتِ

«ده مرتبه» صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ کَثِیراً طَیِّباً کَأَفْضَلِ مَا صَلَّیْتَ عَلیٰ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ

و حاجت خود را بطلب.

فضیلت نماز جعفر طیار

در فضیلت نماز جعفر طیار گفته شده است برای برآورده شدن حاجات و آمرزش گناهان این نماز خوانده شود و تا گرفتن حاجت بر آن مداومت داشته باشند. (مجلسی، زاد المعاد، ص321-322)

در حدیث رسول خدا(ص) در مقام کسی که نماز جعفر گزارد، آمده است:اگر بر او مثل ریگ بیابان و کف دریا گناه باشد می آمرزد او را حق تعالی. (مفاتیح الجنان، ص692)

امام رضا (ع) به این نماز علاقه داشتند و هر سحرگاه آن را به جا می آوردند. (عیو ن اخبار الرضا(ع)، ج2، ص178)

امام رضا(ع) درباره فضیلت نماز جعفر طیار فرمودند:

«اگر گناهان کسی که این نماز را می خواند به تعداد شن های بیابان و به مقدار کف دریا باشد، خداوند وی را می‏ آمرزد» (ثواب الأعمال، ص40)

از امام جعفر صادق نقل شده است:

«هر کس نماز جعفر را هر روز بخواند، بدی های او نوشته نمی شود و برابر هر تسبیحی که در این نماز می خواند خداوند به او یک ثواب عطا کرده و یک درجه در بهشت به او می بخشد.» (مستدرک الوسائل، ج6، ص224)